Ruimterechtjurist Ioana Bratu () en hoogleraar milieubeleid Philipp Pattberg (Amsterdam Sustainability Institute) hebben samen het centrum opgericht.
Ruimtepuin
Er vinden steeds meer lanceringen plaats vanuit verschillende landen. Dat is nuttig voor ons steeds digitalere leven op aarde – we zijn immers afhankelijk van bijvoorbeeld communicatie- en navigatiesatellieten – maar het brengt ook een probleem met zich mee. Wanneer ruimtevaarttechnologie niet langer functioneert, bestaat er geen juridisch bindende verplichting voor alle betrokkenen om het puin uit de ruimte te verwijderen. Hoewel er operationele richtlijnen en standaarden bestaan, zijn die niet toereikend.
De vervuiling door ruimtepuin leidt tot gevaarlijke situaties, merkt Bratu op: “De stukken ruimtepuin kunnen in botsing komen met nog werkende technologie in de ruimte of, zoals recente incidenten laten zien, op aarde terechtkomen. In één geval sloeg een stuk puin door een dak en dat in het huis woonde. Bovendien groeit de bezorgdheid over de milieueffecten van ruimtepuin dat terugkeert in de atmosfeer, omdat dit mogelijk kan bijdragen aan klimaatverandering.”
Verschillende oorzaken
Sommige ruimtevervuiling ontstaat per ongeluk. Maar andere keren is de vervuiling opzettelijk, bijvoorbeeld wanneer landen hun eigen satellieten vernietigen. “Dat kan een manier zijn om macht uit te oefenen,” zegt Bratu. “De huidige wetgeving biedt onvoldoende bescherming.”
Ruimtepuin is niet het enige duurzaamheidsprobleem in de ruimte. Ook de militarisering van de ruimte, de commercialisering van ruimtevaart en de inzet van geavanceerde technologieën zoals kunstmatige intelligentie leiden tot juridische en duurzaamheidsvraagstukken.
Multidisciplinaire benaderingen
Het Space Law & Sustainability Center brengt vertegenwoordigers uit verschillende disciplines samen voor onderzoek, seminars en maatschappelijke betrokkenheid.
Pattberg: “Het Space Law & Sustainability Center is een prachtig voorbeeld van waar het Amsterdam Sustainability Institute voor staat: het bevorderen van interdisciplinaire samenwerking die een positieve bijdrage levert aan de samenleving. Hoewel het probleem van ruimtepuin ver weg lijkt, raakt het aan een fundamentele vraag over vooruitgang en verantwoordelijkheid die ook in andere actuele kwesties speelt. Hoe kunnen we onze menselijke drang naar innovatie en experimenteren in balans brengen met de dringende noodzaak tot verantwoordelijkheid en terughoudendheid in het licht van (trans)planetaire crises?”
Het centrum wordt op 20 juni gelanceerd met een conferentie waarop Nederlandse en internationale sprekers samenkomen om multidisciplinaire benaderingen van duurzaamheid in de ruimte te bespreken.