Geschreven door Jet Doedel en Camille Welie
Het project in een notendop: gedurende negen weken lezen ISK-leerlingen met minimaal A2-niveau negen korte verhalen. Sommigen doen dat eerst in hun moedertaal en dan in het Nederlands, anderen alleen in het Nederlands. Daarnaast praten een paar leerlingen aansluitend met elkaar over de verhaalthema’s en hun eigen mening en ervaringen, andere leerlingen niet. Zo onderzoeken we het effect van meertalig lezen en praten over verhalen op hun leesmotivatie en burgerschapsvorming, analoog aan het leesbevorderingsonderzoek in het NT2-volwassenenonderwijs, begeleid door Katja Tereshko en Camille Welie. Dat het benutten van meertaligheid en leesbevordering sterk leeft in de ISK, blijkt al uit het enthousiasme van docenten: veel ISK’s hebben zich aangemeld om mee te doen.
Burgerschap
Na het zoeken, lezen, doorlichten en afwegen van een forse stapel korte verhalen zijn inmiddels negen prachtige, passende verhalen geselecteerd, die aan een paar eisen moesten voldoen. Het onderwerp en de stijl moeten passen bij de doelgroep (jongeren in de vo-leeftijd) en de inhoud moet stof tot nadenken en praten geven. Ook moeten we de verhalen kunnen koppelen aan het vak Burgerschap dat sinds 2021 wettelijk verplicht is in het Nederlands onderwijs. Die ontwikkeling van burgerschapsvaardigheden wordt in het leesproject namelijk gekoppeld aan vier constructen rond literatuuronderwijs: experience-taking, empathic concern, self-other-insight en sense of belonging.
Enthousiast
Het resultaat is een lijst met negen aansprekende verhalen en fragmenten van binnen- en buitenlandse auteurs, waaronder Arthur Japin en Manon Uphoff. De auteurs waren unaniem enthousiast over het idee dat jonge nieuwkomers in Nederland aan de slag gaan met hun verhalen. Groen licht dus voor leesplezier en leesbevordering.
Vervolgens zijn de verhalen (waar nodig en zo beperkt mogelijk) aangepast naar het A2-leesniveau van de leerlingen: globaal tekstbegrip is immers een voorwaarde om aan het project te kunnen deelnemen. Voor de meertalige component worden de verhalen vervolgens met vertaalsoftware vertaald in ongeveer twintig moedertalen van de leerlingen en de kwaliteit daarvan wordt gecontroleerd door moedertaalsprekers.
Als die vertaalslag achter de rug is, docenten de online instructiebijeenkomsten hebben bijgewoond en als alle materialen en instrumenten met hen gedeeld zijn, gaat de leesinterventie in januari 2026 echt van start. Dan is het tijd voor het allerleukste onderdeel van dit project: het moment dat jonge mensen plezier kunnen beleven aan het lezen van een goed verhaal.
Oproep
We zijn op zoek naar moedertaalsprekers die de vertalingen van de korte verhalen willen checken op leesbaarheid. Wil je daarbij helpen, of ken je iemand die dat wil? Kijk op voor de moedertalen waar het om gaat. Alle hulp is welkom!
Jet Doedel is linguïst op het gebied van NT1 en NT2, maakt lesmateriaal en herschrijft romans in eenvoudige taal voor taalleerders en leesoefenaars. Opmerkingen of vragen? Mail m.a.doedel@vu.nl.